Eko Politika Ekonomi Politikası
John Kay bir İngiliz. 1704 yılında İngiltere’de doğdu, 1780 yılında Fransa’da öldü. Babasının yün fabrikasında çalıştı, burada tekstil imalatı konusunda keşiflerde bulundu. Bulduğu keşifler tekstil imalatında üretimin kitleselleşmesine neden oldu. Emek yoğun üretim yerine, teknoloji yoğun üretime dönüşte önemli icatlar yaptı.
Ama John Kay bir ekonomi yazısına konu olmaktan çok, mühendislik alanında yaptıklarının incelenmesi gereken bir mucitti.
Durup dururken neden bir ekonomi yazısına konu olma hakkını elde etti. Yaptığı neydi ki? Onu buraya getirdi.
John Kay babasının işletmesinde sadece üretip satmak ile uğraşmak yerine, makinalar üzerinde çalışarak üretimin ucuzlamasına, birim saat başına üretimin artmasına yarayacak keşifler yaptı. Yaptığı en önemli keşif, adı ile anılan KAY MEKİĞİYDİ. UÇAN MEKİK olarak da adlandırılan icadı sayesinde dokuma tezgâhında çalışması gereken 2 kişi, tek kişiye düşüyordu. Ayrıca aynı dokuma tezgâhı çok daha hızlı çalışarak birim saat başına daha fazla kumaş üretiyordu.
İşte burada ekonomi kısmı devreye giriyor.
Bir burjuva ekonomisti açısından bu keşif müthiş bir olaydır. İşçilik maliyetini yarı yarıya düşürüyor. Ayrıca bir günde üretilen kumaş metrajını belki iki katına çıkarıyordu. Artık İngiltere tüm Avrupa ülkelerine daha ucuza kumaş satacak, Avrupa ülkeleri kendi sanayilerini korumak için İngiliz ürünlerine karşı gümrüklerini yükseltecekti. Tahmin edin bunun ucu bize nerede dokunacaktı. Avrupa, İngiliz üreticilerine sınırlarını kapatınca, İngiliz tüccarlar Osmanlı coğrafyasındaki müthiş pazarı keşfedeceklerdi.
İşte artık sömürü-devrimler merkez ülkelerden kenar ülkelere doğru kaymanın ilk basamağına ulaşıyorlardı. Osmanlı TEKEL SİSTEMİ olan YED-İ VAHİT sistemi İngiliz emperyalizmi için büyük bir engeldi. 1838 Balta Limanı sözleşmesi ile Osmanlı sınırları artık İngiliz tüccarların rahatlıkla gireceği bir coğrafya idi. 1838’i Tanzimat Fermanı 1839 yılında takip etti.
John Kay’in 1733 yılında uçan mekiği keşfetmesinin ardından yüz yıl sonra İngilizler Osmanlı sanayisi emekleme halinde iken, yıkmak için gelmişlerdi.
Bu yazının amacı KAHROLSUN EMPERYALİZM değil.
John Kay adlı İngiliz mucidin yaptığı bu keşifler sonrasında başına gelen ise çok ilginçtir. İngiltere’de doğup büyüyüp, Fransa’da yoksulluk içinde ölmesinin nedeni de budur.
John Kay yaptığı icatlar sonucunda işçileri o kadar korkutmuştur ki, işçiler işsiz kalacakları korkusu ile John Kay’in evine saldırmışlar ve evini tahrip etmişler. John Kay’da bunun sonucunda korkarak Fransa’ya kaçmıştır.