Eko Politika Ekonomi Politikası
Dünya Ekonomik Forumu tarafından yapılan araştırma sonucuna göre Dünyanın en büyük 74 ekonomisi içerisinde nüfusa oranla en çok kripto para kullanan ülke vatandaşları sıralamasında Türkiye yüzde 16 ile dünyada 4’ncü, Avrupa’da ise ilk sırada yer aldı.(1)
“coinmarketcap.com” adlı site verilerine göre sayıları ( 2021 Şubat ayı itibariyle) 4121’e ulaşmış olan(2) kripto paranın kullanımdan kaynaklanan bazı olumlu ve olumsuz yanları genel olarak;
Herhangi bir ülkenin merkez bankasına bağlı olmadığından hiçbir ülkenin ekonomik durumundan etkilenmediği, kime ait olduğu bilinmediği ve bir merkezi otorite tarafından izlenip denetlenmediği için açılmış hesapların dondurulması, el konulması gibi bir tehdidin söz konusu olmadığı, uluslararası para transferleri çok kısa sürelerde, aracısız olarak ve çok düşük maliyetlerle gerçekleştirileceği, bankacılık sisteminin güçlenmesini ve ek kaynaklarla piyasaya daha fazla kredi sağlanmasına imkan vereceği için faydalı olduğu belirtilmektedir.
Her türlü yasadışı (örneğin terör örgütlerinin finansmanında, uyuşturucu ticareti) işlemlerde, kazançların vergi dışına çıkarılmasında ve kara para aklamada kullanılacağı için sakıncalı olduğu söylenmektedir.
Belirtilen sakıncalar önemli olmakla birlikte konuya Ulus Devlet açısından bakıldığında hükümet ve merkez bankaları tarafından kontrol edilen para birimlerine alternatif olarak yaratılan kripto paraların doğrudan ulusal ekonomileri hedef aldığı görülmektedir.
Bilindiği üzere; Ulusal egemenlik ve bağımsızlığın sembolleri bayrak, ulusal marş ve paradır. Ülkeler para olarak kullanacağı nesneyi kendi yasaları ile belirler ve kullanırlar.
Ülkemizde kripto paralarla ilgili herhangi bir yasal düzenleme yoktur. Yasal olarak tanımı olmadığı için örneğin vergi kanunları karşısında hangi gelir unsuru içinde değerlendirileceği veya kripto para hesapları üzerinde kontrol ve denetim yapılmasının mümkün olup olmadığı gibi konularda sadece yoruma dayalı fikir yürütülmektedir.
BAĞIMSIZLIK SORUNU OLABİLİR
Ulusal para, iktisat politikası aracıdır. Ulusal ekonomiler, para arzı ve faiz oranı kontrolüyle iktisat politikalarını gerçekleştirirler. Merkez Bankası dolaylı ve dolaysız para politikası araçları kullanarak piyasaya müdahale eder. Kripto para kullanım oranın artması halinde ise ulusal paranın ekonomiyi yönlendirme, düzenleme gücü azalacak, belki de tamamen etkisiz hale gelebilecektir.
Ülkelerin ihraç ettikleri, dolaşıma sundukları paralar, denetleyen ve düzenleyen bir otoritenin güvencesi altındadırlar. Kripto paralara ise herhangi otorite tarafından güvence verilmemektedir. Kripto para piyasaları düzenlenmesi olmayan bir piyasa olması nedeniyle her türlü spekülasyon ve manipülasyona açık olmasına karşılık sistemin yanlış yapmayacağına, ülke ve/veya kişilerin etkileme olanağı bulunmadığına dair savunucuları tarafından sanal bir güvence oluşturmaya çalışmaktadır.
Ancak, gerçek durumun iddia edildiği olmadığı görülmüştür. Kripto para biriminin güvenilir olmadığı yönünde açıklamaları olan ABD’nin eski Başkanı Donald TRUMP döneminde hazırlanan 2021 mali yılı bütçe teklifi içinde bulunan, ABD gizli servisinin ve Hazine Bakanlığının kripto paralar üzerindeki denetiminin kapsamını genişletecek düzenlemeleri durdurmak ABD’nin yeni başkanı Joe BIDEN’in göreve başladıktan sonra yaptığı işlerden biri olmuştur. BIDEN’in göreve başladığı gün 33.444 ABD doları seviyesinde olan kripto para Bitcoin hızla değer kazanmaya başlayarak 21.02.2021 tarihinde 58.335 ABD doları seviyesinde iken ABD Hazine Bakanı Janet YELLEN’in Bitcoin’in çoğu zaman yasa dışı finansman için kullanıldığını, kripto para biriminin verimsiz ve spekülatif olduğunu belirtmesinde sonra değer kaybetmeye başlayarak 23.02.2021 tarihinde 45.093 ADB dolarına kadar gerilemiştir.
Benzer şekilde , SpaceX’in kurucusu ve Tesla Motors ile PayPal’ın kurucu ortağı olan Elon MUSK 20.01.2021-10.02.2021 tarihleri arasında, 3 hafta içinde kripto para Bitcoin ve Dogecoin hakkında attığı tweetler ile 1,5 milyar dolar değerinde Bitcoin alımı sonucunda Bitcoin fiyatlarının 33.444 ABD doları seviyesinden 44.200 seviyesine yükselmesine, Dogecoin değerinde ise önce % 900’lük bir artış, sonrada büyük değer kaybı neden olmuştur.
Son günlerde yaşananlar kripto paraların küresel güç ve ülkelerin tarafından spekülasyon ve manipülasyona açık olduğunu göstermiştir.
Her türlü spekülasyon ve manipülasyona açık olan kripto para herhangi kısıtlama ve denetime tabi olmadan kullanımının yaygınlaşması, ulus devletin finansal bağımsızlığı için tehlike oluşturacaktır.
——————————————————————————————————————
1-https://www.ntv.com.tr/ekonomi/en-cok-kripto-para-kullanilan-ulkeler-belli-oldu-turkiye-avrupada-birinci-dunyadadorduncu,2yYbosOdhE2LAGgwgcK5CA (Erişim tarihi 21.02.2021)
2-https://coinmarketcap.com/?page=42 (Erişim tarihi 21.02.2021)